Nikk Ogasa

Fosfor, DNA ve RNA'yı oluşturmak için kullanılan hayati bir yapı taşıdır. NASA’ya ait Cassini uzay aracından elde edilen yeni veriler üzerinde gerçekleştirilen analizler, Enceladus’taki yeraltı okyanusunun bu çok önemli besin maddesini de barındırdığını gözler önüne seriyor. 14 Aralık’ta Amerikan Jeofizik Birliği’nin sonbahar toplantısında, gezegen bilimci Yasuhito Sekine, durumun sadece orada fosfor bulunmasından ibaret olmadığını, bu okyanustaki yoğunluğunun Dünya’daki okyanuslarda bulunandan binlerce kat daha fazla olabileceğini duyurdu.

UZAYDA YAŞAM ARAYIŞI İÇİN UMUT VERİCİ

Görevini Tokyo Teknoloji Enstitüsü’nde sürdürmekte olan Sekine, bu temel öğenin diğer pek çok buzul gezegende de bol miktarda bulunabileceğini ve bu durumun, uzayda yaşam arayışı için umut verici olabileceğini ifade ediyor. ABD’nin Kaliforniya eyaletine bağlı Pasadena kentindeki Jet İtiş Laboratuvarı’nda astrobiyolog olarak görev yapan ve araştırmaya dahil olmayan Morgan Cable, “Enceladus’un bildiğimiz türden bir yaşam için elzem olan karbon, hidrojen, azot, oksijen ve kükürt gibi elementlerin büyük kısmını barındırdığından zaten haberdardık” diyor: “Şimdi ise fosforun varlığı teyit edildi... Artık Enceladus yaşama elverişli bir okyanus için gereken bütün kriterlere sahip gibi görünüyor.”

Birçok araştırmacı, Dünya dışı yaşamı barındırabilecek en muhtemel yerlerden biri olarak Enceladus’u görüyor. O, yüzeyi buzla kaplı ve yüzeyin altına gizlenmiş halde bir tuzlu su okyanusuna sahip bir dünya. Buna ek olarak, Cassini uzay aracı 2005 yılında Enceladus’un buzul kabuğundan buhar ve buz tanelerini uzaya saçan gayzerler gözlemledi. Ve bilim insanları bu uzay gayzerlerinde organik moleküller saptadılar.

YAŞAM İÇİN GEREKLİ BİR ELEMENT

Öte yandan, araştırmacılar, bugüne dek Enceladus’ta fosforun da mevcut olup olmadığından emin değildi. Bu element Dünya yüzeyinde görece ender bulunur. Fosforun büyük kısmı minerallere bağlıdır ve varlığı genelde yaşamın çoğalma hızını denetler. Hâl böyleyken, Sekine ve meslektaşları, artık görevini tamamlamış olan Cassini uzay aracının topladığı ve Enceladus’un Satürn’ün çevresini saran püskürmelerinden uzaya saçılan bir materyal halesi olan ‘E’ halkasındaki parçacıklara dair kimyasal verileri incelediler.

Araştırmacılar, E halkasında bulunan kimi buz parçacıklarının ‘sodyum fosfat’ adı verilen bir fosfor bileşiği açısından zengin olduğunu keşfettiler. Bilim insanları, Enceladus’un okyanusunda bulunan bir kilogram suyun, Dünya’daki devasa mavi okyanuslardan binlerce kat daha fazla bir konsantrasyon oranıyla, kabaca 1 ilâ 20 milimol fosfat içerdiğini tahmin ediyorlar.

Sekine, Enceladus’un yüzey altı okyanusunun tabanındaki fosfatın, gayzerlerden uzaya saçılmadan önce deniz suyu ile ‘apatit’ adı verilen fosfat içeren bir mineral arasındaki reaksiyonlar esnasında meydana geliyor olabileceğini ifade ediyor. Apatit minerali çoğunlukla ilkel, gezegen oluşturan bir malzeme olan karbonlu kondritlerde bulunuyor.

Yazının orijinali Science News sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)