657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 59. maddesi kapsamında gerçekleştirilen bu atamalar, eleştirilere konu oluyor. Son yıllarda artan örneklerle sistem, “torpilin yasal kılıfı” olarak değerlendiriliyor. İşsiz gençlerin artan oranına karşılık, sınavsız memuriyet kapısının açık tutulması, siyasetin farklı kesimlerinde tepki topluyor.

İSTİSNAİ KADRO NEDİR?

İstisnai kadrolar, KPSS veya mülakat şartı olmaksızın atama yapılabilen pozisyonlardır. Atama doğrudan siyasi makamların takdiriyle yapılır. En bilinen örnekler arasında özel kalem müdürlükleri, bakan müşavirlikleri ve dışişleri pozisyonları yer alıyor.

CHP’DEN MECLİS’TE TAKİP VE ÖNERGE YAĞMURU

CHP’li Ömer Fethi Gürer’in TBMM’ye sunduğu verilere göre yalnızca Dışişleri Bakanlığı’nda 2014-2019 arasında 30 kişi, AB Başkanlığı’nda 6 kişi sınavsız olarak kadroya alındı. Enerji Bakanlığı’nda ise 5 yılda 31 kişi bu yöntemle istihdam edildi.

CHP’li Yıldırım Kaya ise Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer’in makam şoförünü önce özel kalem müdürü, ardından şube müdürü yapmasını gündeme taşıyarak, “Liyakat tamamen devre dışı bırakılıyor” dedi.

BELEDİYELERDE İSTİSNAİ KADRO: AKRABA ATAMALARI

Yerel yönetimlerde özel kalem müdürlüğü pozisyonları, başkan yakınlarının memur yapılmasında sıkça kullanılıyor. Örneğin, seçim kaybeden eski Bayındır Belediye Başkanı AKP’li Uğur Demirezen, Menemen Belediyesi’nde özel kalem müdürü yapılarak memur kadrosuna geçirildi. Diğer örneklerde de yeğen, kuzen ya da eş gibi akrabaların bu yolla kamuya alındığı belgelendi.

SAYIŞTAY VE AKADEMİSYENLERDEN UYARI

Sayıştay, 2005 tarihli Genel Kurul kararında, istisnai atamaların Anayasa’daki eşitlik ve liyakat ilkelerini ihlal ettiğini vurgulamıştı. Raporlarda ayrıca bu sistemin “Hazine zararına yol açabileceği” uyarısı da yer alıyor.

Akademik çalışmalara göre katılımcıların %76’sı istisnai kadroları “kayırmacılık örneği” olarak görüyor. %42’si ise bu atamaların çoğunun torpille yapıldığını düşünüyor.

 

GENÇLER SINAVLA ELENIYOR, TORPİLLİLER SINAVSIZ ATANIYOR

Bir yanda yıllarını KPSS’ye verip umut bekleyen gençler, öte yanda sınavsız kadrolara yerleşen torpilli isimler…

İşsizlik nedeniyle yaşamına son veren gençlerin haberleri artarken, bu atamalar kamu vicdanını derinden sarsıyor. On binlerce gencin hayalini kurduğu kamu görevleri, sınav dahi yapılmadan dağıtılıyor.

Giresun’da KPSS’den 84,63 puan alan Emine Sarıaydın, mülakatta elendi. Aylardır beklediği atama olmayınca yaşamına son verdi.

Samsun’da 22 yaşındaki Doğuş Can Kavaklı, mülakatta birinci olmasına rağmen elendi. Yerine daha düşük puanlı bir aday atandı. Üç gün sonra kaldığı yurdun altıncı katından atlayarak intihar etti.

Bu trajediler, liyakatın göz ardı edildiği bir sistemin, genç kuşak üzerinde nasıl yıkıcı bir etki yarattığını ortaya koyuyor.

SİYASİ TEPKİLER BÜYÜYOR

CHP Genel Başkan Yardımcısı Suat Özçağdaş, “Öğretmenlik için 90 puanla elenen gençler var. Sınava bile girmeyen kişiler, özel kalemden Saray’a, oradan sınıfa geçiyor. Bu kabul edilemez” sözleriyle uygulamayı sert biçimde eleştirdi.

YASAL AMA TARTIŞMALI

İstisnai kadro uygulaması yasal zemine dayansa da, kamuoyunda “liyakati baypas eden sistem” olarak görülüyor. Artan örnekler ve tepkiler, bu yapının acilen gözden geçirilmesi gerektiğini gösteriyor.

Muhalefet, yasa değişikliğiyle sınavsız atamaların tamamen kaldırılmasını istiyor. Ancak iktidar cephesinden henüz somut bir adım atılmış değil.