İsviçre halkı pazar günü “AVS/AHV 21” kısaltmasıyla bilinen ve kadınların emeklilik yaşının 64’ten 65’e çıkarılarak “erkeklerle eşitlenmesini” öngören federal yasa değişikliği için sandık başına gitti. Yasa değişikliği 32 bin 300 oy farkla seçmenlerin yüzde 50,6’sı tarafından kabul edildi. Oylamaya katılım oranı ise yüzde 52,3 oldu.
AVS/AHV (Yaşlılık ve Ölüm Sigortası) projesinin yürürlüğe girmesi için çifte “evet” gerekliydi. Reform, AVS/AHV için ek bir finansman kaynağı sağlayacak olan katma değer vergisinin (KDV) yüzde 7.7’den yüzde 8.1’e yükseltilmesi gibi ikinci bir oylamayla birleştirildi. Tasarının bu kısmı seçmenlerin yüzde 55’i tarafından kabul edildi.
Kadınlar için emeklilik yaşı konusuna ek olarak AVS/AHV 21, resmi emeklilik yaşının ötesinde çalışmak için çeşitli teşvikler içeriyor: Emeklilik daha esnek olacak (63 ila 70 yaş arasında), emekli maaşının sadece bir kısmını almak mümkün olacak ve 65 yaşından sonra yapılan katkılar dikkate alınacak.
2024 YILINDA YÜRÜRLÜĞE GİRECEK
Yeni hükümler 2024 yılından itibaren aşamalı olarak yürürlüğe girecek. 1961-1963 yılları arasında doğan kadınların emeklilik tarihleri kademeli olarak düşürülecek ve 1964’ten itibaren doğanlar için referans yaş 65 olacak.
Bu oylamayla, 1995 yılından bu yana ilk kez böyle bir yasal düzenleme halk oylamasıyla kabul ediliyor. O dönemde nüfusun yüzde 60’ı, kadınlar için emeklilik yaşının 62’den 64’e çıkarılması ve erken emeklilik imkânı sağlayan AVS/AHV’nin 10. revizyonu lehinde oy kullanmıştı. O zamandan bu yana, 2004 ve 2017’de (“Emekli Aylığı 2020”) iki büyük reform projesi hayata geçirilmişti.
Bu son reform projesi ise, nüfusun yaşlanması ve çok sayıda kişinin emekli olması gerekçesiyle zorlandığı iddia edilen İsviçre emeklilik sisteminin ilk ayağının uzun vadeli finansmanını garanti altına almak amacıyla geçen yıl parlamento tarafından kabul edilmişti.
KADINLARIN EMEKLİLİK MAAŞI YÜZDE 35 DAHA DÜŞÜK
Oylama sonuçları ise İsviçre toplumunu güçlü bir şekilde kutuplaştırmış durumda. Sendikalar, sol partiler ve kadın örgütleri, en düşük gelirlilerin ve kadınların zararına yapıldığına inandıkları bu reforma karşı çıkıyorlar. Karşı çıkanlar, bundan sonraki adımın emeklilik yaşının 67’ye yükseltilmesi olacağının altını çiziyor ve cinsiyetler arasında süregelen yapısal eşitsizliklere dikkat çekiyorlar: Ücret eşitsizlikleri ve yarı zamanlı çalışan kadınların oranının daha yüksek olması nedeniyle, ortalama emekli aylığı şu anda erkeklerden neredeyse yüzde 35 daha düşük.
Oylama sonuçlarını değerlendiren İsviçre Sendikalar Konfederasyonu Başkanı olan Sosyalist Milletvekili Pierre-Yves Maillard, bu değişikliğin kabul edilmesinin ardından “sosyal ve dilsel bir bölünmeden” korktuğunu söyledi.
KADINLAR EYLEM ÇAĞRISI YAPTI
Pazar günü kesin sonuçların açıklanmasının ardından sosyalist kadınlar ise “öfkelerini” dile getirdiler. Kadınlar için emeklilik yaşının yükseltilmesinin “eşitlik için geriye doğru atılmış büyük bir adım” ve “tüm kadınlar için bir tokat” olduğuna dikkat çekildi. Kadın Grevi Kolektifi Haziran 2023’te yeni bir eylem çağrısı yaptı.
Öte yandan, hükümetin arkasında yer alan merkez, sağ ve işverenler, 2030 yılına kadar emekli maaşlarının seviyesini garanti altına almak ve gelecek nesilleri cezalandırmamak için reformun gerekli olduğunu ileri sürüyor.
İşveren örgütü Economiesuisse’nin başkanı Monika Rühl, “emeklilik yaşı konusunda kadın ve erkeklere eşit muamele yapılmasının normal olduğunu” söyledi ve “paketin, ömür boyu maddi olarak ödüllendirilecek olan geçiş dönemi kadın nesline karşı çok cömert olduğunu” savundu. Taslak yürürlüğe girdiğinde emekliliği yaklaşan kadınlar için gelire bağlı olarak 12,50 ila 160 İsviçre Frangı arasında tazminat ödenmesi planlanıyor.
Reklam
KATILIMIN DÜŞÜKLÜĞÜ MECLİSE MESAJ
Oylamanın ardından düzenlenen basın toplantısında Sağlık Bakanı Alain Berset, oylamaya katılımın düşük olması ve yasa değişikliğinin kıl payı kabul edilmesini “Bu çok yakın sonuç parlamentoya bir mesaj. Siyasetten büyük beklentiler var ve buna çözüm bulmamız gerekecek” değerlendirmesinde bulundu.
Ayrıca aynı gün oylanan stopaj vergisinin kaldırılması reformu da nihai sonuçlara göre seçmenlerin yüzde 52’si tarafından reddedildi. Parlamento tarafından onaylanan ve İsviçre’de yatırımları artırmanın yanı sıra ülkenin rekabet gücünü ve finans sektörünü güçlendirmeyi amaçladığını iddia ettikleri stopaj vergisi reformuna karşı, bu yılın başlarında Sosyal Demokratlar ve Yeşiller, ülke çapında oylanması için yeterli imzayı toplamıştı. Kampanyalarında vergi indiriminden en çok zengin yatırımcıların yararlanacağı ve devletin çok ihtiyaç duyduğu geliri kaybedeceği, bu reformun potansiyel vergi kaçakçılarını teşvik edeceğine dikkat çekiliyordu.
EVRENSEL